Prosavika 5 Sissal Kampmann

Vit hava rættiliga ofta yrkingar og yrkingaummæli á listablogginum og onkursvegna verður skaldskapurin á óbundnum máli við sviðið soð. Hetta botnar sjálvandi eisini í, at skaldsøguútgávurnar eru færri í tali enn yrkingarsøvnini, men hesa vikuna gera vit eitt sindur burtur úr prosaskaldskapi  og hava hvønn dag prosabrot á blogginum. Í dag er tað tann dugnaliga Sissal Kampmann, sum er á skránni. Hon  hevur givið tvey yrkingarsavn út, sum bæði eru ómetaliga góð, tað fyrra er ein bókmentalig sensastión, tí fyri tað savnið fekk yrkjarin danska debutantprísin. Hon hevur ein heilt serstakan stíl, yrkingarnar eru í støðum episkar, hennara prosa tykist hinvegin lyrisk, full av leitandi, dreymakendum endurtøkum við skiftandi sjónarhornum, konsentrerað uttan millumforkláringar. Her er brot úr eini komandi bók hjá henni:

Eg haldi, at vit skulu tosa um okkurt annað fyrst.

Einaferð sá eg eitt træ. Eg hoyrdi vindin í trækrúnunum. Bløðini vóru tung og stór, men á trøunum vóru ongar fruktir. Nei, har vóru ongar fruktir, men bløðini vóru tung og stór og brún, heilt har uppi yvir vegnum, og eg mátti leggja høvdið afturá fyri at síggja tey.

Eg legði høvdið afturá. Eg sá tey móti svarta stjørnuhimmalinum. Vindurin var kaldur. Vindurin var kaldur og vátur, og eg sá ljós. Eg sá ljós og eg føldi kalda vindin í andlitinum. Eg visti, at tá náttin var liðin, var henda sjónin burtur. Men eg visti eisini, at hon fór at koma aftur næsta kvøld. Næstu nátt. Næstu nátt og næstu nátt.

Og næturnar. Allar næturnar.

- Nei. Eg hugsi ikki tað, sum tit hugsa. Langt frá. Eg hugsi Ikki um kærleika og samanrenning. Um heit orð og bleytar favnar. Nei.

Salt. Eg hugsi um salt. Saltið er í æðrunum, saltið er í sjónum, saltið er á breyðnum, saltið er á varrunum. Saltið er á vindeygunum. Saltið fær alt at rusta. Rustur er vakur. Liturin og tað krakeleraða á rustinum er nakað av tí vakrasta eg nakrantíð havi sæð. Og saltið er innan í, og eg føli, hvussu tað gresjar, tá tað flýtur í likaminum saman við blóðinum. Út í kjøtið.

Saltið fær eyguni hjá mær at hovna. Ringurin, sum eg altíð havi haft á fingrinum, passar heldur ikki longur.

Tað var aftaná eg lærdi, hvussu mann drepur sína familju, at hann ikki passaði meir.

Salt, salt, salt.

Saltið.

Tí bíbilska saltinum, havi eg onki til yvirs fyri. Í veruleikanum er ikki so nógv at hava nakað til yvirs fyri.

Uppgevandi er tað ikki. Nei. Tað er gevandi.

Eg lati hurðarnar upp. Men um náttina fór hon upp av sær sjálvum. Hon, sum hevur tvær helvtir.

Hann datt oman. Eg sá hann ígjøgnum vindeygað.

Kroppurin. Armarnir út til síðuna.

Eg tók hendurnar upp fyri munnin.

Í sekundunum, fallið vardi, hugsaði eg hansara tankar. Eyguni hugdu og hugdu og sóu. Sóu kroppin detta í fríum falli. Hoyrdi tankarnar, sum vóru doyvdir. Tá visti eg ikki av hvørjum. Salt, salt, salt. Eg visti ikki, um tað var eitt berg, hann datt oman av, ella um hetta var ein illa grivin garður. Niðanfyri vóru klettanir. Stórir, ljósabrúnir. Sólin hevði turkað teir. Frammanfyri havið, sum skolaði og breyt stillisliga inn á fjørðuna. Fallið vardi ikki longi. Nei, tað vardi ikki longi. Hann rakti við høvdinum fyrst. Lá stillur. Eyguni sóu og sóu. Blóð? Nei. Bara kroppurin. Hárið á brúna steininum.

Løgið, mátin kroppurin hevði lagt seg. Sum um hann arbeiddi við lendinum. Eg hevði ikki tikið hendurnar frá munninum, fyrr enn hann reistist aftur. Reisti seg og klintraði upp eftir síðuni á berginum, hann akkurát var dottin oman av.

Fallið var óhugnaligt. Kroppurin var óhugnaligur. Hárið var hjálparleyst. Havið var trúfast. Sólin var heit. Uppgongdin var ræðandi.

Hann kom upp á slætt. Hann kom inn. Hann setti seg niður.

Vatnið dreiv av klæðunum. Kowboybuksunum og eini ullintari troyggju. Brúnt hár. Hann fekk sær eina øl. Lenaði seg afur í lága, djúpa stólinum frammanfyri vindeygunum sum vóru so stór at tey fyltu allan veggin og lótu alt koma inn sum var uttanfyri, um mann tímdi at hyggja. Út.

Og so kom hon.

Hon stóð beint har. Hon sum vit kenna.

Hárið var klipt í eina av hesum frisurunum, sum tey fægstu klæða. Heldur ikki hon.

Salt, salt salt.

Í kroppinum hjá henni. Í kroppinum hjá mær.

Tað hevði lagrað seg í andlitinum. Hoyrdi, hvussu tað gresjaði og fleyt tjúkt og krystaliserað í æðrunum hjá henni. Inn í meg ígjøgnum teppið á gólvinum. Tenninar vóru brotnar. Óregluligar. Kroppurin var minkaður. Blotnaður. Týsnaður upp. Á fótunum stúvlar, sum ongin gongur í longur. Svartir. Pedagogagtigir. Við einum seymi gjøgnum miðuna. Snápulturkaraskógvar. Eg visti, at her var onki, sum tað átti at vera. 

Og teir komu alla staðni frá. Lágir, myrkir. Undirarmar fullir av vøddum, sum hingu dovnir niður við kroppinum. Óndskapurin inkarneraður. Ongin kennur hansara uppruna, og tíðin er ov stutt til at greiða hesa fløkjuna. Ikki sannheit? Og ja, eg kundi greitt tykkum frá, hvat eg tosi um, men tað býr undir okkum, og vit hoyra tað, tá vit lurta. Væl. Væl. Væl. Eftir. Tað ljóðar sum jarðskjálvti. Tað kennist sum jarðskjálvti. Hoyr. Hoyr. Hoyr. Shssssshhhhh! Lurta.

Spakuliga veksur ljóðið upp úr kjarnuni. Murrandi sum ein fressur, sum liggur dovin á gólvinum. Hesin lítli kroppurin. Er tað hann, sum fær alt at fara í eginsvingningar. Tí hygg. Alt fer at ristast. Hygg postalínið í gamla skápinum aftanfyr glashurðanar við sprossum. Tað livur sum dansarar á pallinum. Úti av takt, men insisterandi. Krevjandi.

Hygg, hvussu myndirnar av familjuni í glasi og rammu darra og klirra mót blomstruta tapetinum, sum er gulnað av tíð, av royki úr brenniovninum og av ræddunum, sum hava ljóða í rúminum gjøgnum tíðirnar. Fetunum, sum hava gingið eftir gólvunum. 

Vasarnir við blómum, sum gentan keypti sama dag ridla á hvíta, stívaða dúkinum. Vatnið spruttar út á dúkin. Letur mynstur liggja eftir. Stólanir flyta seg. Ongin tyngd av kroppum. Klokkan á vegginum missur tamarhaldið á tíðini. Og fuglarnir flúgva suðureftir. Tikk, takk, tikk, takk, takk, tikk.

Lat tær reyðu gardinurnar aftur.

Beinanvegin.

Lat hurðarnar aftur. Vit hava ikki tíð til hetta!

Hon stendur á gólvinum. Hyggur at mær. Eg føli. Salt.

Eg føli.

Salt.

Eg føli.

Renn, renn, rennur. Hon rennur sum streymur í á. Kroppurin er tungur og vøddarnir flyta seg ikki. Salt. Salt. Salt. Í maskinuni.

Upp gjøgnum myrku, trongu trappurnar. Hvar eru vit? Sjálvandi í einum húsi. Ja, hvar aðra staðni?

Upp á loft. Tit stóðu allir har. Áhhh, tryggleiki. Kom til mín.

Og so var tað gloymt aftur. Inni í køkinum. Bíða eftir mær. ikki fara út gjøgnum hurðina. Ikki halda, at eg kann vera einsamøll her. Inn í køkin. Inn í handan satans køkin. Høvdið er so tungt. Eg havi akkurát smekkað tað í ein brúnan, sólturkaðan stein niðri í fjøruni, frammanfyri húsini á eggini við teim stóru vindeygunum. Hygg, har standi eg og síggi, síggi. Síggi.

Salt. Salt. Salt.

Høvdið er tungt. Tað vigar trý kilo. Eg orki ikki at lyfta tað upp. Hvat sigur hon? Sigur hon "salt", ella sigur hon "far eftir henni"?

Speglið er brotið. Hitt lítla ovala speglið, sum altíð hevði hingið við síðuna av vaskinum. Tað, ið hevur krakeleringar og er irrað. Tað var í hesum speglinum, hon sá myndina, av sær, hvønn morgun, hvønn døgverðatíma, aftaná hon hevði smurt smyrjubreyðið við egg og sild og karsi og eplasalati og saltkjøti og sky og livurpostei við bacon við tomat og majones við fiskaflaki frá botninum.

Hvørt kvøld, tá útvarpið sendi tónleik út í rúmið og vindurin skræddi í húsatekjuna. Skræddi í klædningin. Summarkvøld, tá hon hugdi niðan í bøtin og sáturnar stóðu á rað.

Pausa.

Her inni, frammanfyri speglinum liggji eg við høvdinum á linoliunum. Eg orki ikki at lyfta tað!!!!!

Grulvi, grulvi. Grulvi. Salt av sveitta.

Úti í gongini er tómt.

Salt. Salt í blóðnum. Maskinan arbeiður.

Eg lati meg í løriftskógvarnar, sum eg ikki eigi. Teir eru bláir. Teir eru mína stødd.

Hond á hurðakarmin. Vinstra strekt framm.

Uttanfyri er alt.

Eg síggi teir hyggja inn gjógnum lítla holið.

Detti oman. Oman í køkin. Men hví er ein hurð við síðuna av køliskápinum? Ein tvíbýtt hurð við svørtum aftanfyri? Hví standa tit í hurðini. Hví eru tit ikki líka stórir. Hví ert tú helvtina so stórur sum tú? Hvat er hatta fyri ljóð tit siga? Hvat er hatta fyri sangur, tit syngja?

Pausa

Tað finnast kærleikssøgur. Í tveimum pørtum. Tær kunnu eisini latast upp. Sanniliga sigi eg tykkum, at tær kunnu latast upp.

Um tú spyrt meg, um tú spyrt meg. Um tú insisterar, so minnist eg. Eg róti og róti í minninum, og togi framm, taki fram, sorteri, og leiti har inni. Og so kemur alt fram og so minnist eg væl. Meðan eg hugdi eftir hasum ræðuliga filminum. Tá helt eg fyri munnin, fyri enn einaferð at kvala surklandi ljóðini, sum komu upp gjøgnum hálsin. Onkustaðni innanífrá. Eg sá og sá og sá hann leypa upp á hurðina á wc´num. Svingaði seg inn yvir kantin, og læt hurðina upp innanífrá. Vakurt var tað, og eg sá bara beinini hjá honum eina løtu. Kowboybuksur. Yvirkroppurin var burtur. Hvat gjørdi hann? Hvør var har inni? Hví var hurðin stongd spurdi eg meg sjálva, men eg visti tað væl. Innaní. Græt eg. Og so sá eg knappliga alt ov klárt. Mintist knappliga alt ov væl. Er tað ikki fitt? Og ja, nú kemur tað aftur: Salt. Salt. Salt. Á varrunum. Hjá tær. Hjá mær. Hjá okkum. Hoyra tit?

Pausa.

Kanska skuldi eg ikki sagt: OG so… men tað eri eg noydd til, tí eg haldi, tað er so poetiskt. Hoyra slík orð ikki neuttup til í kærleikssøgu aldarinnar? Men sig mær, er hon longu søgd, ella er tað loyvt, at skriva hana av nýggjum, tí sum vit vita, so er henda longu skrivað í seinastu øld. So er tað helst loyvt at taka yvir? Føra arvin víðari. Inn í nýggju tíðina. Inn í mína tíð, sum sigur tikk, takk, tikk, takk, takk, tikk. So vakurt er tað at síggja kroppin boyggja seg inn yvir hurðina. So vakurt er tað, at lata sorgina og longsulin, hesi stóru, stóru orðini, fylla allan kroppin. Lata tey flóta og taka yvir. Salt. Salt. Salt. Á fingrunum.

Eg taki upp eftir mær. Ruddi høvdið upp. Sorteri og leggi í reinar skuffur. Lati tær aftur. Hyggi og veit, at eg veit, hvat er í teimum. Tað er sissandi. Trygt. Eins trygt og vitanin um at tit stóðu í gongini hasar fáu minuttinar. Inntil alt var burtur aftur. Sum náttin. Men eftir náttina, kemur kvøldið. Og náttin. Aftur. Er alt trygt. Við salti. Salti á varrunum.

(KP)