LISTIN: John Kørner við føroyskum íblástri

Hann er altjóða viðurkendur listamaður og sýnir javnan fram í heimsins frægastu søvnum og gallaríum. Hann er hartil kongligur listleverandør og millum yndislistafólkini hjá danska krúnprinsaparinum. Síðsta hósdag fekk hann saman við framsýningarstaðnum Skulpturi danska kritikaraprísin fyri framsýningina Kvinder til salg, sum hann hevði á Arbeiðarasavninum í Keypmannahavn. Síðsta týsdag sat hann eina løtu og fekk sær drekkamunn í køkinum í erva í Steinprenti á Skálatrøð, meðan hann fegnaðist um alt, hann hevði fingið burturúr sínari triðju Føroyaferð.

Heili seks liðug prent hevur John Kørner fingið burturúr hesa vikuna hann hevur arbeitt í Steinprenti við eini verkætlan, sum m.a. fevnir um eina stóra felags grafikkframsýning í Havn um tvey ár. Kørner er umráðandi partur av teirri listarligu gulløldini, sum hevur fevnt danska list seinastu nógvu árini. Hóast hetta, tykist stóri, mildi listamaðurin alt annað enn uppgjørdur har hann situr stillisliga við tekrússinum og greiðir frá.

John Kørner er ein av sera fáum listafólkum, sum hevur uppnátt at fáa ein serstakan lit knýttan at sær. Hetta kemst av, at hann eina tíð málaði grundina í at kalla øllum myndum gula. Tá hann var her seinast, var gula tíðarskeiðið í hæddini og øll prentini, sum hann gjørdi tá, vóru gul. Hetta er til dømis galdandi fyri tær frálíku postkortkendu lýsingarnar av Tindhólmi, Tinganesi og fólkum í føroyskum klæðum, sum sameina kliché við poesi og humor. Men John Kørner er í grundini sera álvarsligur maður, og tað er hansara list eisini vorðin.

John Kørner hevur arbeitt við ymiskum tøknum frá málarí til grafikk, installatión, veggmálarí, skulptur og keramikk og ofta arbeiðir hann konseptuelt við støði í onkrum ávísum evni. Hann hevur problematiserað sjálvt listahugtakið við at taka listina út úr listaumhvørvinum, eins og hann umbroytir listina til tað hann kallar trupulleikar og listasavnið broytir hann til fabrikk. Í 2007 kurateraði Brynhild Næs Petersen Summarframsýningina í Norðurlandahúsinum, sum fekk heitið [natúrligvís] við denti á alternativa náttúruviðgerð, ið gav teimum luttakandi listafólkunum stórt evnisligt rásarúm. John Kørner var við á framsýningini og nýtti tá høvið at koma við einari viðmerking til ein føroyskan samfelagstrupulleika. Í hansara hálvabstrakta, flótandi akrylmálningi hómast tvær at síggja til mannligar verur í tøttum pardansi. Huglagið er lætt og vakurt, teir báðir menninir mussast og boðskapurin um tað natúrliga í hesum samkynda kærleiksdansi tykist púra ivaleysur.

John Kørner greiðir frá, at dansimyndin í grundini umboðar eina vend í hansara list. – "Tað er hend ein stór broyting við mínari list síðan eg var her seinast. Tá hevði eg eina mynd á framsýningini [natúrligvís] av tveimum monnum, sum mussaðust og hetta var mítt fyrsta politiska verk, sum tók støði í onkrum aktuellum, júst um tað mundið varð ein samkyndur maður álopin her í Havn, og hendingin førdi saman við grein 266 b málinum til nógv kjak. Eg haldi, at føroyska hevdin við at avmynda náttúruna í listini er áhugaverd og tí var tað eisini umráðandi fyri meg, at teir báðir menninir høvdu føroyska náttúru sum bakgrund. Eg tók upplivingina aftur við mær til arbeiðis og síðani havi eg arbeitt við fleiri aktuellum evnum. Ein framsýning snúði seg um luttøkuna hjá Danmark í stríðnum í Afghanistan, tá hevði eg fyri hvørt mist danskt hermannalív í Afghanistan málað eina mynd. Síðani viðgjørdi eg evnið trafficking og nú eg aftur eri í Føroyum er tað náttúrligt fyri meg at taka upp føroysk evni."

Listamaðurin heldur tað vera umráðandi fyri samtíðarlistafólk at taka støði í staðnum, har tú ert staddur "Nú eg eri her í Havn hevði tað verið løgið um myndevnið hjá mær var Vesturbrúgv ella russiska mafian...". Myndevnisliga tykist John Kørner serliga hugtikin av grindadrápi. "Ja, eg má jú taka støði í her og nú og tí havi eg roynt at tikið støði í tí veruleika, sum er her í Føroyum. Tað mest dramatiska her haldi eg vera grindadráp, sum eg síggi sum eina kulminatión av reinari, føroyskari náttúrumegi. Eitt drama, har tað sálarliga og likamliga rennur saman. Grindadráp er tað ultimativa og tað óansæð um tað snýr seg um gamlar myndir ella nútíðina, tað snýr seg um "man power", tær fysisku umstøðurnar og psykologisku umstøðurnar." Eg spyrji um nøkur atfinning liggur goymd í hvalamyndunum, og har er listamaðurin avgjørdur, tá hann svarar: "Nei, als ikki. Um eg geri nakað politiskt relaterað, so brúki eg nógva tíð uppá research. Viðvíkjandi teimum samkyndu monnunum var tað lætt hjá mær at taka støðu til, eg havi samkyndar vinir osfr. Tað er nakað heilt annað við grindadrápi, sum er fremmant fyri meg, men sum eg t.d. veit hevur søguligar røtur...". Tað søguliga hevur sum heild alstóran áhuga og nakað av tí allarfyrsta, John Kørner vitjaði í Føroyum, var Fornminnisavnið, har hann kom fram á nakrar áhugaverdar fotomyndir. Hetta er triðju ferð, listamaðurin er í Føroyum og hann heldur tað vera ómetaliga áhugavert at fylgja menningini frá tí gamla sjóvinnusamfelagnum yvir í eitt meira modernað samfelag, sum tó framvegis livir av fiskinum. John Kørner undrast stórliga á trafikkviðurskiftini í høvuðstaðnum "Altso her eru heilt ekstremt fáir súkklarar og ekstremt nógvir bilar, sjálvt um tað eru lutfalsliga stuttir teinar her í býnum. Bilar eru allastaðni og allatíðina. Eg rokni við, at tit fara at brúka súkklur í størri mun í framtíðini, at tann menningin fer at koma á sama hátt sum í London og í øðrum býum...".

Ovarlaga í einum av nýggju steinprentunum trónar tornið á dómkirkjuni, sum hugtekur listamannin, tí hann heldur tað bera frá restini. Tornið sær eitt sindur suðureuropeiskt út, heldur John Kørner, ið eisini heldur tað vera áhugavert at síggja hvussu tað religiøsa hevur sína plasering í samfelagnum. Samfelags- og umhvørvissinnaði listamaðurin er fram um alt áhugaður í hvussu einstaklingurin virkar í samfelagnum. "Í prentinum av einum manni, sum stendur við øðrum fótinum á einum hvali royni eg at skapa úttrykk fyri hvussu tað einstaka menniskja fremur sín leiklut í mun til samfelagið. Um tað so er ein gøtusópari ella ein ríkmaður, so fremja teir báðir okkurt ávíst í mun til samfelagið og hava ávísar dreymar um samfelagið. Tað ber ikki til at vera neutralur..". Uppi yvir tí avmyndaða manninum síggja vit ymsar myndaliðir, ein fugl, eina nakna kvinnu, hvalir og havið, ymiskt, ið kanska ímynda hansara dreymar.

Tey nýggju prentini hava øll ein breiðan svartan kant, sum minnir um kantin á eini gamlari filmsrullu. John Kørner plagar at arbeiða ógvuliga neyvt við innrammingini, so tað verður spennandi at síggja myndirnar framsýndar. Tann eina av teimum stóru myndunum er serliga hugtakandi. Í forgrundini síggja vit stórbæra føroyska náttúru við klettum og brimi, og ovarlaga síggjast nøkur gomul, søgulig skip. Sentralt í myndarúminum er flaggið á tí eina skipinum, tað er eitt vakurt og neyvt teknað dannebrogsflagg. Politisku assosiatiónirnar eru sjálvsagdar, men av tí at flaggið er so lítið og vakurt og landslagið so stórt og vakurt, er tað hinvegin einki sjálvsagt yvir boðskapinum. Hetta sama er galdandi fyri øll tey nýggju prentini, allar hesar merkiliga sveimandi myndirnar, sum gamaní kunnu vera etiskt vinklaðar, men har estetikkurin av sonnum eisini hevur sítt at siga. Og nú er hugnaligi drekkamunnurin komin at enda, Jan Andersson og Fríða Brekku eru liðug at viðgera tann seinasta steinin á hesum sinni og biðja nú listamannin koma at siga hvussu og hvat hann vil hava. Vit sleppa ikki at síggja tær stóru myndirnar framsýndar fyrr enn í 2014, men tað kundi sæð út sum, at vit longu kunnu byrja at gleða okkum.